در این مقاله به طور کامل مراحل احیای قلبی ریوی و تنفسی (CPR)، را مورد بررسی و مطالعه قرار می دهیم.
شرح مراحل مختلف ABC به قرار زیر است:
کمپرس قلب (مرحله C):
هدف از کمپرس قلب به جریان انداختن خون در عروق خونی است. برای انجام یک کمپرس قلبی موفق، باید نحوه قرار گیری مصدوم، محل اعمال فشار و نحوه ی اعمال فشار درست باشد.
نحوه قرار گیری مصدوم:
برای انجام یک کمپرس قلبی مؤثر و صحیح، مصدوم را باید به پشت بخوابانید. انجام کمپرس قلب در مصدومی که به حالت نشسته یا سرش بالاتر از سطح بدن قرار گرفته، بی فایده می باشد چون در این حالت خون به مغز نمی رسد.
دقت کنید که سطح زیر مصدوم سفت و محکم بوده و حالت ارتجاعی و فنری نداشته باشد.
محل اعمال فشار:
برای قرار دادن دستتان در موقعیت صحیح:
الف ) کنار سینه مصدوم زانو بزنید.
ب ) لباس اورا از روی قفسه سینه کنار بزنید، در غیر این صورت در تعیین محل کمپرس ممکن است اشتباه کنید.
ج ) محل صحیح اعمال فشار برای کمپرس قلب، قسمت میانی استخوان جناغ می باشد برای یافتن این محل، نقطه ی میانی بین دو نیپل را مشخص کرده و برجستگی کف دست را در آن نقطه قرار دهید. برجستگی کف دست باید در جهت محور عمودی جناغ باشد تا احتمال آسیب به دنده ها به حداقل برسد. سپس برجستگی کف دست دیگرتان را روی دست اول به یکی از دو صورت زیر قرار دهید:
یا دستها را به حالت ضربدری روی هم بگذارید.
یا انگشت های دو دست را در هم قلاب کنید.
مراقب باشید انگشتانتان در تماس با قفسه سینه نباشد. چون این کار باعث وارد آمدن نیرو به دنده ها و شکستگی یا در رفتگی آنها (از محل اتصال به جناغ) می شود.
روش اعمال فشار:
همانطور که کنار قفسه سینه مصدوم زانو زده اید کاملا به مصدوم نزدیک شوید و بازوان خود را کاملا راست نگه دارید(آرنج ها خم نشوند) و آنها را کاملا بر بدن مصدوم عمود کنید، به طوریکه شانه های شما بالای جناغ سینه قرار بگیرد. بدین ترتیب نیروی شما مستقیما به طرف پایین وارد می شود.
علاوه بر آن به علت کمک گرفتن از نیروی وزنتان، دیرتر خسته خواهید شد. به این ترتیب قفسه سینه را در بالغین حداقل 5 سانتی متر (در فرد بالغ با جثه متوسط) به سمت پایین جابجا کنید. سپس فشار را کاملا متوقف کنید و اجازه بدهید قفسه سینه به حالت اول بازگردد اما دست ها را از روی قفسه سینه بر ندارید و این عمل را تکرار کنید.
سرعت صحیح کمپرس قلب حداقل 100 بار و حداکثر 120 بار در دقیقه است.
دقت کنید: حرکات فوق باید نرم و مداوم باشند. از حرکات ناگهانی و خشن اجتناب کنید.
باز کردن راه های هوایی (مرحله A)
چنانچه بخواهید به مصدوم تنفس مصنوعی بدهید لازم است از باز بودن راه هوایی او اطمینان حاصل کنید. راه هایی هوایی، ریه ها را با فضای خارج مرتبط می کنند و انسداد آن ها پس از 1 تا 2 دقیقه منجر به بیهوشی خواهد شد.
درصورت انسداد کامل مجاری هوایی، صدای تنفس به گوش نمی رسد، اما در انسداد ناقص به علت عبور هوا از مجاری تنگ شده ممکن است صدای خرخر، غلغل مایع یا سوت به گوش برسد. هم چنین در هر یک از دو حالت فوق صورت و لب های مصدوم کبود می شود (سیانوز).
تا به اینجا دو مرحله از احیای قلبی ریوی و تنفسی را مورد بررسی قرار دادیم اما مجاری هوایی می تواند به هریک از علل زیر تنگ یا مسدود شود:
به عقب برگشتن زبان و قرار گرفتن آن در برابر گلو (شایع ترین علت)
اجسام خارجی مانند ترشحات، استفراغ، خون، غذا، دندان شکسته یا مصنوعی
آسیب به مجاری هوایی، که باعث تورم مجرا یا انقباض عضلات آن می شود. عفونت ها و واکنش های حساسیتی نیز میتواند به همین ترتیب مجاری هوایی را مسدود کنند
خم شدن سر به جلو می تواند به طور نسبی راه هوایی را تنگ کند.باز کردن راه های هوایی به روش زیر انجام میگیرد:
برای باز کردن راه هوایی، یک دست را روی پیشانی مصدوم قرار داده و انگشتان دست دیگر را زیر قسمت استخوانی فک تحتانی، نزدیک چانه مصدوم بگذارید. پیشانی را به سمت عقب هل داده و چانه را به سمت جلو و بالا بکشید به طوری که چانه با سطح زمین در راستای محور عمود قرار گیرد.
هنگام انجام این تکنیک دقت کنید که اقدام شما منجر به بسته شدن دهان مصدوم نگردد. این روش برای باز نگه داشتن راه هوایی تکنیک سر عقب، چانه بالا نامیده می شود.
پاک کردن راه های هوایی:
در صورت مشاهده جسم خارجی به سرعت دهان و گلو را پاک کنید.
بدین منظور سر مصدوم را به یک سو بچرخانید (فقط اگر به سالم بودن مهره های گردنی اطمینان دارید) سپس در صورت همراه داشتن گاز یا پارچه تمیز آن را دور انگشت سبابه و میانی پیچیده و انگشتتان را خم کنید و پس از آن، یک گوشه دهان وارد کرده و و به حالت جارویی اجسام خارجی و یا ترشحات را از سمت دیگر دهان تخلیه کنید.
هر گونه جسم خارجی جامد یا مایع را که دیده یا حس می شود، به سرعت خارج کنید. سپس مصدوم را به حالت قبل برگردانده و راه هوایی را مجددا باز کنید.
برقراری تنفس کافی با تنفس مصنوعی (مرحله B)
باز کردن راه تنفس الزاما به معنای برقراری عملکرد تنفس نیست بنابراین پس از وضعیت دادن به سر و گردن مصدوم و پاک کردن مجاری تنفس، تنفس مصنوعی را شروع کرده و 2 بار تنفس دهید.در این مرحله از احیای قلبی ریوی و تنفسی، امدادگر هوای بازدمی خود را وارد ریه های مصدوم می کند (هوای بازدمی انسان حدود 16% اکسژن دارد) و پس از قطع این عمل، مصدوم خود عمل بازدم را انجام می دهد. (زیرا قفسه سینه و ریه ها به علت خاصیت ارتجاعی خود به حالت اول بر می گردند)
تنفس مصنوعی می تواند به چهار روش انجام گیرد: تنفس دهان به دهان، تنفس دهان به بینی، تنفس دهان به دهان و بینی، تنفس با ابزار های تنفس مصنوعی.
تنفس دهان به دهان
انجام این روش در مصدومی که نفس نمی کشد یا تنفس غیر مؤثر دارد، از اولویت اول در مراحل احیای قلبی ریوی و تنفسی برخوردار است.
روش کار به این ترتیب است:
اشیاء روی صورت و گردن (مثل کراوات) را بردارید، راه تنفسی را به ترتیبی که گفته شد، باز کنید و اشیاء خارجی درون دهان و گلو را خارج کنید.
با انگشتان دستی که روی پیشانی مصدوم قرار دارد، پره های بینی او را فشار دهید تا بسته شود.
لب های خود را اطراف دهان مصدوم قرار دهید به طوری که تمام او را بپوشاند. در همان حال که از گوشه چشم به قفسه سینه او نگاه می کنید، به آهستگی در طول یک ثانیه در ریه های او بدمید تا بالا آمدن قفسه سینه مشاهده شود.
دمیدن را متوقف کنید، و دهانتان را از مصدوم دور و بینی اورا رها کنید تا هوا از ریه هایش خارج شود. سپس برای نوبت بعدی تنفس مصنوعی آماده باشید. مراحل فوق را تکرار کنید.
اگر هنگام تنفس دادن قفسه سینه مصدوم بالا نیاید می تواند به علل زیر باشد:
الف) ممکن است راه هوایی کاملا باز نشده باشد. موقعیت سر و چانه را دوباره تنظیم کنید و تنفس مصنوعی را دوباره شروع کنید. دقت کنید تنفس شما از قدرت کافی برخوردار باشد.
ب) اگر باز هم قفسه سینه بالا نیامد، احتمالا راه هوایی توسط یک جسم خارجی کاملا مسدود شده و باید اقدامات مربوط به خارج کردن جسم خارجی در راه تنفسی را انجام دهید.
در موارد زیر تنفس دهان به دهان نباید انجام شود:
آغشته بودن اطراف دهان مصدوم به سم
وجود پارگی عمیق یا زخم روی صورت و اطراف دهان مصدوم یا در موارد شکستگی های فک تحتاتی
انقباض شدید عضلات فک چون باز کردن دهان در این حالت دچار اشکال است.
در هر حالتی که نتوانید دهان مصدوم را کاملا پوشش دهید. به عنوان مثال در افراد مسن به علت نداشتن دندان، دهان شکل خود ار از دست می دهد و این مشکل پیش می آید، در این موارد از تنفس مصنوعی دهان به بینی استفاده کنید.
تنفس دهان به بینی:
پس از باز کردن راه هوایی، مراحل زیر را انجام دهید:
با انگشت شست دستی که روی چانه قرار دارد، لب های مصدوم را به هم فشار دهید تا دهانش بسته شود.
دهانتان را دور بینی او قرار دهید و بدمید تا قفسه سینه بالا بیاید.
سپس دهانتان را از بینی مصدوم جدا کنید و دهان او را باز کنید تا هوا از طریق دهان و بینی او خارج شود.
تنفس دهان به دهان و بینی:
این تنفس مخصوص شیر خواران زیر یک سال است. در این حالت ضمن رعایت اقدامات به روش قبل دهان امدادگر باید دهان و بینی مصدوم را کاملا در برگیرد.
تنفس با ابزار های تنفس مصنوعی:
تنفس مصنوعی در احیای قلبی ریوی و تنفسی را می توان با استفاده از ابزار های تنفس دهان به ماسک یا از روی یک پوشش محافظتی برقرار نمود. ابزارهای تنفس دهان به ماسک یا تنفس از روی پوشش محافظتی از قرار دادن دهان به طور مستقیم بر دهان مصدوم جلگیری می کنند و خطر سرایت بیماری های منتقله را به حداقل می رساند.
در صورت عدم وجود ابزار های لازم برای تنفس مصنوعی، باید با یک وسیله مناسب روی دهان مصدوم پوشانده شود تا شانس انتقال بیماری کاهش یابد.
تنفس مصنوعی دهن به ماسک:
ابزار های تنفس مصنوعی دهان به ماسک از تماس مستقیم بین شما و مصدوم جلوگیری نموده و خطر انتقال بیماری های عفونی را کاهش می دهد. برای انجام تنفس مصنوعی با استفاده از ابزارهای تنفس مصنوعی و ابزارهای تهیه دهان به ماسک این مراحل را دنبال کنید:
در کنار سر مصدوم قرار بگیرید.
ماسک را روی بینی و دهان مصدوم بگذارید. مطمئن شوید که بریدگی ماسک روی بینی بیمار قرار گیرد نه روی چانه او.
ماسک و فک بیمار را با دست بگیرید. برای مجکم نگه داشتن ماسک بر روی چهره، از انگشت شست و اشاره استفاده کنید.
سه انگشت دیگر دست را زیر فک مصدوم قلاب کنید و برای صاف نمودن ماسک روی چهره مصدوم، فک را بالا بکشید.
برای باز کردن راه هوایی مصدوم از تکنیک سر عقب، چانه بالا استفاده کنید.
به مدت یک ثانیه به آرامی درون قطعه دهانی نفس بدهید تا قفسه سینه مصدوم بالا بیاید.