در این مقاله به بحث پرکاربرد ۳ مرحله حیاتی ارزیابی مصدوم توسط امدادگر کمک های اولیه به طور کامل پرداخته می شود.
مراحل ارزیابی مصدوم توسط امدادگر:
پس از ارزیابی صحنه حادثه و اطمینان از ایمنی آن باید به مصدوم یا مصدومین بپردازید. مشکلات موجود را شناسایی وارزیابی کرده و مراقبت های اولیه را اعمال نمایید. بدین منظور ابتدا ارزیابی اولیه و سپس بسته به وضعیت مصدوم ارزیابی ثانویه مصدوم را انجام دهید. به هنگام ارزیابی مصدوم تا حدی سریع عمل کنید که باعث بی دقتی، برخورد نامناسب با مصدوم و بی توجهی نشود.
ارزیابی سریع (اولیه) مصدوم:
هدف از ارزیابی سریع، شناسایی و مراقبت فوری مشکلاتی است که حیات مصدوم را تهدید می کنند و در نظر اول مشخص می باشند مانند بیهوشی، ایست قلبی- تنفسی، خونریزی های شدید و شوک.
دراین موارد بلافاصله اقدامات لازم جهت رفع خطر را انجام دهید و پس از آن، ارزیابی ثانویه مصدوم را شروع کنید.
ارزیابی ثانویه مصدوم:
هدف از ارزیابی ثانویه تعیین و تشخیص سایر صدماتی است که از اولویت کمتری برخوردار بوده ولی درعین حال نیاز به درمان های فوری دارند. ارزیابی ثانویه مصدوم شامل گرفتن شرح حال و معاینه فیزیکی می باشد :
1- گرفتن شرح حال:
این کار به منظور تحقیق بیشتر از مصدوم به منظور تعیین میزان آسیب وارد شده به او یا وجود بیماری قبلی، داروها مصرفی، وجود آلرژی و نشانه ها انجام می شود. شرح حال شامل کسب جزئیات در مورد چگونگی وقوع صدمه و سایر نشانه های فرد است که در این امر اطلاع از بیماری های قبلی او نیز حائز اهمیت است.
بررسی وضعیت مصدوم درست از لحظه رسیدن امدادگر به صحنه آغاز می گردد، وضعیت قرار گیری مصدوم و اجسام اطراف او ممکن است اطلاعات ارزشمندی در این مورد ارائه بدهد به خصوص در مصدومینی که وضعیت عمومی مناسبی ندارند و یا بیهوش هستند به عنوان مثال:
وقتی که مصدوم در مجاورت یک وسیله نقلیه تصادفی روی زمین افتاده باشد، منطقی است چنین تصور کنیم که از اتومبیل پرت شده است و امدادگر باید به احتمال آسیب های نخاع، شکم و یا سینه دقت داشته باشد.
اما در مصدومین هوشیار علاوه بر موارد فوق از مصدوم در ارتباط با سایر نشانه هایی که دارند نیز سوال می شود مانند:
آسیب چگونه به وجود آمده است؟
آیا قسمت دیگری از بدن نیز صدمه دیده است؟
شدت صدمه چه میزان بوده است؟
از این اتفاق چه مدت میگذرد؟
مهم است دریابیم که حال مصدوم از لحظه آسیب چه تغییری کرده است. این امر به ما کمک می کند بفهمیم حال عمومی مصدوم در حال بهبود است، وخیم تر شده یا ثابت مانده است.
درصورتی که مصدوم بیهوش است یا کسب اطلاعات از وی دشوار است، امدادگر ممکن است بتواند از اطرافیان وی که در زمان حادثه حاضر بوده اند اطلاعات کسب کند.
در چنین مواردی جستجوی لباس های مصدوم در جهت یافتن احتمالی دارو های مصرفی، علائم نشانگر یا کارت بیماری های خاص می تواند کمک کننده باشد. همچنین معاینه فیزیکی در کسب اطلاعات بیشتر کمک می کند.
Rapid assessment of the casualty | ارزیابی سریع و اولیه مصدوم
2- معاینه فیزیکی:
پس از انجام ارزیابی اولیه و گرفتن شرح حال، معاینه فیزیکی را آغاز کنید. معمولا معاینه فیزیکی از جمجمه آغاز می شود و بهتر است برای معاینه از هر دو دست استفاده شود به طوری که بتوان دو سمت بدن را باهم مقایسه نمود.
معاینه جمجمه:
بدون حرکت دادن سر مصدوم به دنبال خونریزی، ورم، برآمدگی و یا فرورفتگی بگردید اینها ممکن است نشانه شکستگی در جمجمه باشند.
معاینه صورت:
به رنگ صورت دقت کنید. ممکن است رنگ پریده یا برافروخته باشد، و حتی ممکن است در صورت اشکال در تنفس کبود باشد. در همان حال صورت را بیازمایید و ببینید که به طور غیر عادی سرد است یا گرم و به وضعیت رطوبت و خشکی پوست نیز توجه نمایید.
معاینه چشم ها:
مردمک چشم ها را از نظر اندازه، قرینه بودن و واکنش به نور بررسی نمایید.
معاینه بینی:
بینی را برای یافتن نشانه هایی از خون، مایع روشن یا مخلوط هردو، معاینه کنید.
معاینه دهان:
لب هارا چک کنید در صورت مشاهده سوختگی، احتمال مسمومیت با مواد شیمایی مطرح می باشد. رنگ لب ها و مخاط داخلی را بررسی کنید و دقت کنید آیا کبودی یا بی رنگی وجود دارد، چون کبودی نشانه خفگی و بی رنگی نشانه کاهش خون رسانی است.
به بوی دهان توجه کنید، سریع داخل دهان را بگردید تا مطمئن شوید که چیز هایی مثل استفراغ، خون، غذا، دندان مصنوعی و غیره که باعث انسداد راه هوایی بیمار می شوند، در دهان وجود ندارد. دندان ها را آزمایش کنید. اطمینان یابید که دندان لقی به گلوی بیمار نیافتاده باشد. مطمئن شوید که دندان های مصنوعی محکم به لثه چسبیده اند، در غیر این صورن دندان ها را خارج کنید.
معاینه گوش ها:
باید از نظر اشیاء خارجی چک شوند. دقت کنید که چیزی در گوش وجود دارد یا خیر؟ به دنبال نشانه هایی از خون و یا مایع شفاف مغزی-نخاعی باشید که احتمال دارد بیانگر شکستگی در جمجه باشند. در گوش مصدوم هوشیار صحبت کنید تا شنوایی او را بسنجید.
معاینه ستون فقرات:
یقه یا کراوات اطراف گردن را شل کنید. انگشتان خود را در ناحیه گردن زیر ستون فقرات قرار دهید و از بالای گردن تا به پایین، تا آنجا که دستتان می رسد، انگشتان خود را بین دو کتف بلغزانید و به وجود یا عدم وجود بی نظمی در ستون فقرات دقت کنید. چون بی نظمی در ستون فقرات احتمالا نشانه شکستگی است.
معاینه قفسه سینه:
قفسه سینه ممصدوم را از نظر جراحت و شکستگی دنده ها معاینه کنید. جهت بررسی عملکرد دستگاه تنفس و دستگاه گردش خون، علائم سیستم های حیاتی بدن مصدوم را اندازه گیری کنید.
معاینه شکم:
شکم مصدوم را از نظر جراحت، تورم، سفتی و تغیر رنگ بررسی نمایید.
معاینه لگن:
مراقب شکستگی لگن باشید. به هنگام معاینه لگن، مصدوم را از نظر بی اختیاری ادرار و مدفوع کنترل نمایید.
معاینه اندام ها:
به منظور یافتن جراحت و شکستگی اندام ها را بررسی نمایید. جهت بررسی گردش خون، اندام های قرینه را از نظر رنگ، حرارت و گردش خون باهم مقایسه کرده و تست پر شدن ناخن ها را انجام دهید.
Assessment of the injured by the rescuer | مرحله حیاتی ارزیابی مصدوم توسط امدادگر کمک های اولیه
ارزیابی علائم حیاتی (v.s)
علایم حیاتی نشانگر عملکرد سیستم های حیاتی بدن یعنی دستگاه عصبی مرکزی (به ویژه مغز)، دستگاه تنفس و دستگاه گردش خون می باشند.
بسیاری از صدمات و بیماری ها می توانند با ایجاد اختلال در عملکرد سیستم های حیاتی بدن، باعث تهدید زندگی مصدوم شوند. اختلالات سیستم های حیاتی بدن، خود را به صورت تغیرات خاص در علائم حیاتی، نشان می دهند.
بنابراین در تمام مواردی که فردی دچار حادثه و آسیب شده است ارزیابی سریع و انجام مراقبت های اولیه و پس از آن معاینات فیزیکی ضروری می باشد.
اندازه گیری علائم حیاتی به هنگام معاینه فیزیکی، ارزیابی حال کلی مصدوم و تشخیص سریع جراحت های داخلی که در ظاهر آشکار نیستند را مقدور می سازد. بنابراین دقت و توجه به علائم حیاتی و ارزیابی آن راهنمای مناسبی خواهد بود برای اقدام درمانی که باید انجام دهیم.
این علائم عبارت اند از:
سطح هوشیاری، شیوه تکلم و رفتار
کیفیت نبض
کیفیت تنفس
فشار خون
خون رسانی به پوست ( خون رسانی محیطی )
درجه حرارت بدن ( معمولا در موارد اورژانس اندازه گیری درجه حرارت لزومی ندارد)